Wstęp

Niniejsze opracowanie powstało wyłącznie na podstawie trzech kronik szkolnych, prowadzonych latach 1945 – 2005 w szkole podstawowej w Ściegnach i nie jest opracowaniem naukowym. Ponieważ zapiski w kronikach dokonywane były przez różne osoby, dobór informacji i sposób ich zapisu jest zróżnicowany. Notatki wykorzystane do opracowania nie były weryfikowane. Należy zaznaczyć, że analizie poddane zostały tylko wybrane aspekty funkcjonowania szkoły. Od roku szkolnego 1988/1989 do 1996/1997 nie sporządzano zapisków kronikarskich. Niestety, niekompletność notatek, a także częsta ich lakoniczność utrudniały opracowanie zagadnień.

Historia szkolnictwa w Ściegnach do II wojny światowej

Pierwsza szkoła we wsi powstała pod koniec pierwszej połowy XVIII wieku. Była to placówka ewangelicka. Początkowo dzieci uczyły się w jednej wynajętej izbie. Kilkanaście lat później, ze względu na sporą ilość uczniów, urządzono nową klasę.

Na początku XIX wieku we wsi działały dwie szkoły ewangelickie – podstawowa i średnia. Katolickie dzieci swojej szkoły doczekały się dopiero w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Wcześniej, od mniej więcej połowy XIX wieku, wynajmowano dla nich jedno pomieszczenie klasowe.

W związku z likwidacją szkoły katolickiej, wiosną 1936 roku, dzieci przeniesiono do szkoły ewangelickiej, która wkrótce stała się szkołą świecką. Placówka ta dysponowała dwoma budynkami wzniesionymi w latach 1911 – 1912. W budynku od ulicy mieściły się dwa pomieszczenia, w których prowadzono lekcje. Na piętrze znajdowały się mieszkania nauczycieli. W drugim budynku znajdowały się cztery klasy i mieszkanie woźnego (na poddaszu).

Historia szkolnictwa w Ściegnach po II wojnie światowej

Szkoła w Ściegnach (wówczas jeszcze Steinseiffen) rozpoczęła swoją działalność pierwszego października 1945 roku. Opiekę nad dwanaściorgiem dzieci z klas I i III powierzono Stanisławie Kruk, repatriantce ze Lwowa.

Od samego początku funkcjonowanie szkoły napotykało na znaczne problemy. Z zapisków kroniki możemy dowiedzieć się, że:

„… został sołtysem ob. Kogut Józef. Wybór ten był niefortunny – okazało się, że ob. Kogut jest analfabetą i szkoła, jako też nauczyciel dużo ucierpieli w czasie jego urzędowania, gdyż jako analfabeta nie miał zrozumienia dla potrzeb szkoły a nauczyciela uważał za jednostkę zbyteczną.”

Między innymi nie naprawiono dachu budynku szkolnego i nie dostarczono szkole na zimę opału. Zaniedbania te zmusiły nauczycielkę do prowadzenia zajęć u siebie w mieszkaniu. Z chwilą, kiedy i jej zabrakło opału, za zgodą władz samorządowych, nauka na jakiś czas została przerwana. Po pierwszym półroczu kilkoro dzieci z klasy I przesunięto do klasy II. Rok szkolny 1945/1946 ukończyło 26 dzieci.

Drugi rok funkcjonowania szkoła rozpoczęła w terminie, tj. 01 września 1946 roku. Jednakże po miesiącu placówkę zamknięto, aż do 20 grudnia, ponieważ nauczycielka poszła na urlop zdrowotny i nie zdołano zapewnić zastępstwa. Dzieci kontynuowały nauczanie w szkołach w Miłkowie i Karpaczu.

W związku ze zwiększająca się ilością dzieci, od 01 lutego 1946 roku przydzielono szkole jeszcze jeden etat nauczycielski.

Jak wynika z zapisów, dopiero w 1948 roku, ówczesna kierowniczka szkoły, Barbara Kruszewska, zajęła się założeniem kancelarii szkolnej. Między innymi zaprowadzono księgi inwentarzowe, posegregowano akta szkolne, spisano książki w bibliotece szkolnej, wprowadzono legitymacje uczniowskie.

Do 1949 roku szkoła posiadała pięć klas łączonych i dwie nauczycielki. Od września 1949 roku utworzono sześć klas. Naukę zorganizowano w następujący sposób: klasy I i VI uczyły się osobno, II z III, a IV z V. Nauka w klasach łączonych trwała do 1950 roku.

Pierwszego września 1951 roku kierownikiem szkoły został pan Sylwester Jurko. W szkole pracowało wówczas czworo nauczycieli, uczących w siedmiu klasach.

Rok później, w czasie wakacji, w obu budynkach szkolnych przeprowadzono kapitalny remont.

W związku z otwarciem 01 września 1952 roku szkoły podstawowej w Krzaczynie, część dzieci z klas I – IV odeszła.

W zapiskach z roku szkolnego 1953/1954 pojawiła się informacja o egzaminie promocyjnym i egzaminie ukończenia szkoły. Klasy IV i V miały egzamin promocyjny pisemny i ustny z języka polskiego i matematyki. Klasa VI zdawała egzamin promocyjny pisemny i ustny z języka polskiego i matematyki oraz ustny z biologii i geografii. Klasę VII obowiązywał egzamin ukończenia szkoły pisemny i ustny z języka polskiego i matematyki oraz ustny z nauczania o konstytucji, historii i biologii. Egzaminy kontynuowano w latach następnych.

W roku szkolnym 1954/1955 szkoła posiadała tylko cztery sale lekcyjne. Klasy IV – VII uczył się rano, a klasy I – III na drugą zmianę.

Rok później, w wyniku prac remontowych szkoła dysponowała w obu budynkach sześcioma izbami lekcyjnymi, świetlicą, dwiema pracowniami, pokojem nauczycielskim, kancelarią i dwoma składami na pomoce naukowe.

W lutym 1956 roku z powodu silnych mrozów, dochodzących do 35°C poniżej zera, prawie na dwa tygodnie zawieszono zajęcia lekcyjne.

We wrześniu 1956 roku został powiększony teren przy szkole. Było to możliwe w związku z odstąpieniem części ziemi, należącej do sąsiadującego ze szkołą gospodarstwa. Cała społeczność Ściegien uczestniczyła w pracach związanych z przyłączeniem terenu. Między innymi należało zlikwidować stare ogrodzenie i postawić nowe, wykarczować drzewa i wyrównać teren, bowiem różnica między nową a starą częścią wynosiła około 50cm.

We wrześniu 1957 roku szkoła doczekała się „sali gimnastycznej”, na którą przeznaczono jedną z klas w budynku numer 2.

W maju 1957, a także w następnym roku, zorganizowano dzieciom wyjazd do Jeleniej Góry, by mogły kibicować polskim kolarzom biorącym udział w Wyścigu Pokoju.

W styczniu 1958 roku w szkole odbyła się pierwsza lekcja religii, a w grudniu tego roku zakupiono do szkoły pierwszy telewizor „Belweder 2.” Pieniądze na ten cel zbierano od wielu lat. Pochodziły one między innymi z kontraktacji lnu, zbiórki złomu, makulatury, butelek.

Przed rozpoczęciem roku szkolnego 1960/1961, w wyniku prac modernizacyjnych, szkoła zyskała jeszcze jedną izbę lekcyjna w budynku numer 1.

W styczniu 1962 roku odwołano na kilka dni zajęcia z powodu epidemii grypy.

Rok później, również w styczniu, na kilka dnia zawieszono zajęcia szkolne – tym razem przyczyną były niskie temperatury i brak opału. W czerwcu i sierpniu 1963 roku dokonano włamań do szkoły. Niestety, milicja nie zdołała odzyskać skradzionych rzecz ani ustalić sprawców.

W czerwcu 1966 roku zakończono wymianę instalacji elektrycznej, odgromników oraz malowanie w budynku numer 1.

Następny rok przyniósł, ważną dla szkolnictwa, zmianę – wprowadzono szkoły ośmioklasowe. Jak ocenił ówczesny kierownik szkoły pan Sylwester Jurko:

„Szkoła tutejsza miała dostateczne warunki na otwarcie klasy ósmej w zakresie obsady kadrowej, jak również zaopatrzenia w pomoce naukowe. ”

Od lutego 1968 roku przyznano szkole, w niepełnym wymiarze, etat sekretarki.

W 1973 roku obowiązki kierownika szkoły przestał pełnić pan Sylwester Jurko. Na jego miejsce powołano panią Józefę Sobczak.

Na początku roku szkolnego 1973/1974, podczas uroczystego apelu, zatwierdzono, opracowany w szkole,Kodeks Moralny Ucznia,który stał się podstawą działalności całej społeczności szkolnej.

W lutym 1974 roku powołano do życia sześćdziesięcioosobowy chór szkolny oraz zespół muzyczny, nad którymi opiekę sprawowała pani Jolanta Pawlewska. Z zapisków kronikarskich wynika, że kilkanaście lat wcześniej w szkole działał chór, ale trudno dokładnie ustalić, kiedy.

W kwietniu rozpoczęto budowę boiska sportowego. Uczniowie klas V - VIII przepracowali w czynie społecznym ponad 500 godzin. W pracach tych wspierali ich rodzice.

Z kolei w maju uroczyście otwarto w szkole, urządzoną przez drużynę harcerską, Izbę Pamięci Trzydziestolecia, prezentującą osiągnięcia regionu, wsi, a także Samorząd Szkolny podjął decyzję o nadaniu poprzedniemu dyrektorowi tytułu „ honorowego Dyrektora szkoły”.

Również w 1974 roku z inicjatywy Samorządu Uczniowskiego, Związku Harcerstwa Polskiego i Komitetu Rodzicielskiego powołano Wojciecha Tabakę, pierwszego starostę jeleniogórskiego, powstańca śląskiego i wielkopolskiego, uczestnika kampanii wrześniowej, na Opiekuna szkoły. Niestety, patronat ten nie trwał długo, bowiem 08 lutego 1975 roku Wojciech Tabaka zmarł.

Dzięki przeróbkom remontowym wydzielono oddzielne pomieszczenia na pokój nauczycielski, sekretariat i kancelarię, wyposażając je w nowy sprzęt. Natomiast przy bibliotece wyodrębniono czytelnię.

Z drugiego na trzeciego grudnia 1975 roku wybuchł pożar w budynku numer 2. Jak się okazało, przyczyną był niesprawny piec kaflowy w jednej z klas. Zniszczone zostały częściowo dwie sale lekcyjne. Uczniowie klas V – VIII w ramach zajęć wychowania technicznego pomagali przy usuwaniu gruzu, malowaniu i naprawie sprzętu. Dzięki dużemu zaangażowaniu dzieci, rodziców i Urzędu Gminy w Podgórzynie już 02 lutego 1976 odremontowane sale były gotowe do użytku.

W sierpniu 1981 roku, po wielu staraniach, położono asfaltowy łącznik między budynkami

Rok później, w sierpniu 1982 r., w związku z przejściem na emeryturę, pani Józefa Sobczak przestała pełnić funkcję dyrektora szkoły. Na stanowisko to powołano panią Wiesławę Bednarek.

W roku szkolnym 1983/1984 w budynku numer 2 założono centralne ogrzewanie, a także przeprowadzono też remont kapitalny.

W 1986 roku z pełnienia funkcji dyrektora szkoły zrezygnowała pani Wiesława Bednarek. Stanowisko to powierzono panu Leszkowi Basińskiemu.

W 1992 roku rozpoczęto rozbudowę budynku numer 2. Dzięki tym pracom szkoła zyskała kilka przestronnych sal lekcyjnych, szatnie, nowe sanitariaty, salę gimnastyczną. Obecnie placówka dysponuje –w obu budynkach – ośmioma salami lekcyjnymi, salą gimnastyczną (13m × 7m), biblioteką, pracownią komputerową, gabinetem pedagoga szkolnego i pielęgniarki szkolnej, i innymi pomieszczeniami służącymi pracownikom szkoły.

W 1997 roku szkolnyTeatr im. Ukochanego Dyrektorawystąpił gościnnie na deskach Teatru im. C.K. Norwida w Jeleniej Górze z przedstawieniem „Śpiąca Królewna”.

W czerwcu 2000 roku pożegnano ostatni rocznik uczniów klasy ósmej, a kilka miesięcy później -19 listopada - odbyła się wspaniała uroczystość nadania szkole imienia Władysława Stanisława Reymonta. Od lokalnej społeczności uczniowie otrzymali sztandar szkoły.

Imprezy i uroczystości

Od początku powojennego istnienia szkoła z powodzeniem pełniła rolę ośrodka życia kulturalnego w Ściegnach.

Analizując zapiski z najstarszej kroniki obejmującej lata 1945 – 1973, można zauważyć, że były imprezy i uroczystości, które organizowano systematycznie od samego początku. Należały do nich między innymi:

• zabawa choinkowa dla dzieci,
• Dzień Dziecka,
• 1 Maja,
• Dzień Ludowego Wojska Polskiego,
• rocznica Wielkiej Rewolucji Październikowej.

Nieco później zaczęto uroczyście obchodzić:

• Dzień Kobiet,
• Dzień Nauczyciela,
• Święto Milicji Obywatelskiej.

Oczywiście, oprócz tych obchodzonych w miarę systematycznie, były również imprezy okazjonalne, np. rocznica urodzin i rocznica śmierci Bolesława Bieruta, odbudowa Warszawy, rocznica powstania Armii Czerwonej.

Niektóre imprezy przygotowywane przez placówkę szkolną odbywały się w tzw. Domu Ludowym, dysponującym dużą salą. Między innymi szkoła organizowała tam w latach 1951–1968 :

• uroczyste rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego,
• zabawy choinkowe i karnawałowe dla dzieci,
• przedstawienia szkolne,
• akademie z okazji różnych rocznic.

Na podstawie drugiej kroniki, opisującej lata 1973 – 2002, również można wskazać imprezy i uroczystości, które urządzano w miarę regularnie, mniej więcej do połowy lat osiemdziesiątychXX wieku.Wśród nich znalazły się:

• Dzień Nauczyciela,
• Dzień Ludowego Wojska Polskiego,
• Święto Milicji Obywatelskiej,
• zabawa noworoczna,
• 1 Maja,
• Dzień Kobiet,
• Dzień Dziecka,
• rocznica Wielkiej Rewolucji Październikowej.

Odbyły się także uroczystości związane z:

• wyzwoleniem Warszawy,
• wybuchem i zakończeniem II wojny światowej,

a także:

• Barbórka,
• mikołajki,
• andrzejki.

Zapiski w trzeciej kronice zaczynają się od września 2002 roku.Do 2005 roku można znaleźć tam wzmianki o następujących stałych imprezach:

• Święto Niepodległości,
• Dzień Edukacji Narodowej,
• Dzień Patrona Szkoły,
• Święto Konstytucji 3 Maja,
• Dzień Babci i Dzień Dziadka,
• Szkolny Dzień Teatru,
• jasełka,
• andrzejki,
• zabawa noworoczna.

Niemal od samego początku funkcjonowania szkoły organizowane były dla uczniów wycieczki ( wzmianka o pierwszej wycieczce pochodzi z 1948 roku), wyjazdy do teatru, kina, muzeów.

Wśród imprez, w których uczestniczyła młodzież szkolna ważną pozycję zajmowały konkursy, w których nas uczniowie zdobywali czołowe miejsca.

Organizacje i kółka zainteresowań

Najwcześniej, bo już w roku 1948 utworzono Koło T.P.Z..W roku szkolnym 1951/1952, rozpoczął działalność Związek Harcerstwa Polskiego, a rok później założono Szkolne Koło ZMP (Związku Młodzieży Polskiej).Do 1955 roku były to jedyne organizacje istniejące w szkole. W roku szkolnym 1955/1956 pojawiły się kolejne. Są to między innymi:

• SKS (Szkolne Koło Sportowe),
• SKO (Szkolna Kasa Oszczędności),
• PCK (Polski Czerwony Krzyż),
• TPPR (Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej).

Zaczynają działać również:

• koło choreograficzne (taneczne),
• recytatorskie,
• biologiczne,
• techniczne,
• Samorząd Uczniowski,
• Spółdzielnia Uczniowska.

Można jeszcze wymienić:

• LOP ( Ligę Ochrony Przyrody),
• SKKT (Szkolne Koło Turystyczno-Krajoznawcze),
• LOK (Ligę Obrony Kraju).

Większość tych organizacji działała do połowy lat osiemdziesiątych XX wieku.Jednak ze względu na niekompletność notatek, trudno jest ustalić dokładny czas ich funkcjonowania.

Działalność niektórych organizacji została doceniona i uhonorowana nagrodami oraz dyplomami. Na uwagę zasługuje LOP, które w rankingu najlepiej pracujących kół w latach 1976 – 1985 kilkakrotnie zajmowało jedno z dwóch pierwszych miejsc w województwie. Również SKO może poszczycić się podobnymi osiągnięciami.

W ostatnich latach w szkole działały: Samorząd Uczniowski, Koło Europejskie i Koło Przyrodnicze.

Osiągnięcia sportowe

Przegląd zapisów kronikarskich pokazuje, że w szkole przykładano dużą wagę do rozwoju kultury fizycznej. Zwłaszcza duży nacisk na rozwój fizyczny widoczny jest od roku 1973. Ówczesna kierowniczka szkoły po roku pełnienia tej funkcji napisała:

„Duży krok uczyniono w usportowieniu młodzieży, która do tej pory nie miała osiągnięć, ponieważ braki występowały w samym sprzęcie i zapleczu .Była to wina nikłych funduszy, jakie były przeznaczane tej szkole na ten cel.”

Nieco dalej można przeczytać:

„Należy szczególnie zająć się lepszą organizacją pracy na tym odcinku w klasach I – IV.”